2014ün yaz aylarında IŞİDSuriyenin doğusundaki tüm esnafa Zekat adı altında vergi adı altında zorunluluğu getirince 26 yaşındaki bakkal Mansur hesap defterini düzenlemeye girişmişti.
Yeni verginin ilanından bir hafta sonra IŞİD militanları Mansurun bakkalını bastı ve Mansuru dışarıya çıkartıp içerideki malların sayımını yaptı. Dükkandaki malların perakende fiyatı üzerinden bir vergi belirleyen IŞİD, kırmızı et için ne kadar vergi kesileceğini ise çevredeki bakkaları gezip küçük bir piyasa arştırması yaptıktan sonra belirledi.
5 saat sonra Mansurun bakkal dükkanındaki mali denetim bitmişti. Kesilen vergi borcu ise 108 dolardı.
Gerçek ismini açıklamadan konuşan Mansur Bana Zekatını ödemezsen nasıl zafer kazanacağız yalancı diye bağırdılar diyor.
IŞİD için petrol gelirleri hayati rol oynamaya devam etse de, örgüt kontrol ettiği alanlarda topladığı vergilerle en az petrol geliri kadar kaynak yaratıyor.
Toplanan para bir yandan IŞİD savaşçılarına maaş oluyor, diğer yandan da IŞİDin yönettiği yerlerde sokak temizliği, ekmek yardımı gibi konular için kullanılıyor.
Ganimet pazarları
Savaştan kaçıp Türkiyeye giden Suriyeli bir muhalif grubun lideri, El atmadıkları gelir kaynağı yok diyor.
IŞİD ele geçirdiği bölgelerde önce savaş ganimetlerinin toplandığı bir merkez kuruyor. Bankalardan çalınan paralar, el konulan mallar, talan edilen askeri üslerden elde edilen silahlar bu merkezde toplanıyor.
Askeri olmayan mallar, daha sonra yerleşim yerinde kurulan ganimet pazarlarında satılıyor. Cephede savaşan IŞİD üyeleri malları yarı fiyatına satın alabiliyor.
Suriye-Irak sınırındaki Salihiye kasabasından bir esnaf, Aklınıza ne gelirse alabiliyordunuz. Eviniz için bir kapı, buzdolapları, çamaşır makineleri, arabalar, inekler, mobilyalar... diyor.
Ganimet satışı gibi tek seferlik gelir kaynakları tükenince, IŞİD uzun vadeli gelir akımı yaratma çabalarına girişiyor. Yerel halk vergiye tabi tutuluyor ve bölgeyi yöneten vali denetiminde kurulan Zekat Konseyi para toplama işine girişiyor.
Sadece Musulda çalışan ve maaş alan kamu çalışanlarına uygulanan vergiyle örgütün son 1 yılda 23 milyon dolar gelir elde etmiş olması olası.
IŞİDin petrol çıkardığı noktalara düzenlenen saldırılar yoğunlaştıkça, örgütün kontrolü altında yaşayanların hayatı da zorlaşıyor. Petrol gelirleri azalınca IŞİD, vergileri artırıyor.
Gümrük vergisiyle yılda 140 milyon $
Türkiye - Suriye sınırında neredeyse her gün 600e yakın kamyon Suriyeye geçmek için sıralanıyor. Tüccarlar ve kamyon şoförleri, kamyonlardaki malların önce muhaliflerin kontrolündeki bölgelerden geçtiğini, ardından da IŞİD bölgelerine gittiğini söylüyor.
IŞİDe yemeklik yağ, deterjan ve pirinç satan Mervan adlı tüccar İşimizin yüzde 90ını IŞİDe yapıyoruz... alım gücü onlarda diyor.
Mervanın IŞİD kontrolündeki bölgelere mal satabilmesinin nedeni ise yıllık olarak ödediği Zekat.
IŞİD bölgesine giren kamyonlardan alınan gümrük vergisi sayesinde örgüt yıllık 140 milyon dolar elde ediyor.
IŞİDin farklı alanlarda farklı vergilendirmeleri var. Varlıklı kişilerden sermayelerinin yüzde 2,5i oranında Zekat alınıyor. Çiftçilerden ise hasadın yüzde 5i ila 10u arasında bir vergi alınıyor. Meslek sahibi kişilerse hizmetleriyle vergilerini ödeyebiliyorlar. Örneğin doktorlardan vergi alınmıyor ancak belli bir süre IŞİD hastanelerinde çalışmaları zorunlu kılınıyor.
Ancak verginin ödenmemesi halinde cezalar da ağır.
Tüccar Mervan, Suriyeye son gidişinde yakınlarında sıcak çatışma devam ederken çiftçilerin aceleyle ürün hasadı yapmaya çalıştığını anlatıyor ve Eğer çalışamazlarsa nasıl ödeyecekler? diye soruyor.
