Birleşmiş Milletlerin (BM) beş daimi üyesi ve Almanya (5+1) ile İran arasında 18 gündür süren nükleer müzakereler her İki tarafında memnunlukla karşıladığı bir anlaşmayla son buldu. Rusya Devlet Başkanı Putinden İranla nükleer anlaşmaya ilişkin Dünya rahat bir nefes alabilir... ifadelerini kullandı.

Viyanadaki Birleşmiş Milletlere ait Austria Center binasında son toplantılarını yapan heyet nihayi kararlarını düzenledikleri bir basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladılar.

ABD, Rusya, Çin, Fransa, İngiltere ve Almanyanın İran ile uzlaştığı bu anlaşma 1979 yılında gerçekleştirilen İran İslam Devriminin ardından batı ile ilk resmi yakınlaşma olarak da kayda geçti.

Ortadoğuda önemli değişim potansiyeline sahip anlaşma kapsamında ABD, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletlerin İrana uyguladığı yaptırımlar, Tahranın uzun vadeli olarak nükleer programını sınırlaması karşılığı kaldırılacak.

Anlaşmaya göre, İran Uranyum üretimini 19 bin düzeyinden 6,100 düzeyine düşürecek. Santrifüj üretimini ise 10 tondan 300 kilograma düsürecek. BM müfettişleri İranda belirlenen askeri tesislere kontrol amaçlı girebilecekler.

Buna karşılık, AB bankaları ve petrol ambargosu için kısıtlamalar bir ilk adım olarak kaldırılacak. Tahran daha fazla petrol ihraç edebilecek. İran devletinin yabancı hesaplarında dondurulmuş en az 100 milyar dolara erişimi sağlanacak. Nükleer anlaşmayi İranın ihlal etmesi durumunda, İrana karşı yaptırımlar 65 gün içinde tekrar yürürlüge girecek.

Anlaşma gereği, İrana karşı BM silah ambargosu önümüzdeki beş yıl süreyle muhafaza edilecek ve İranın füze programı ile ilgili yaptırımları sekiz yıl daha devam edecek. 5+1 ile İran arasındaki nükleer müzakerelere ek olarak bir mütabakat ve yol haritası resmen açıklandı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Genel Müdürü Yukiya Amano, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi imzaladıkları mutabakat metnine göre aşağıdaki konusunda anlaşma sağlandı:

İŞTE O ANLAŞMA

1. UAEK ve İran, bekleyen sorunları gidermek için ayrı bir düzenleme üzerinde anlaştılar. Üstlenilen Faaliyetler ve bazı sorunları ile ilgili bugüne kadar elde edilen sonuçları kamuoyuna şeffaf şekilde yansıtacaklar.

2. Birinci Maddede belirtildiği gibi İran 15 Ağustos 2015 tarihine kadar, IAEA tarafından istenilen bazı soruların cevabını belgeleri ile açıklamaları gerekecek.

3. İranın yazılı açıklamalar ve ilgili belgeleri aldıktan sonra, IAEA 15 Eylül 2015 bu bilgileri gözden geçirecek ve bu bilgilere ilişkin herhangi bir olası belirsizlikler olur ise İrana tekrar sorulara sunacak.

4. IAEA ayrı bir düzenleme içinde İranın denetim şeklini kabul etti ve belirsizlikleri kaldırmak için Tahranda düzenlenecek teknik-uzman toplantıları ve bu toplantının bilgilerini, teknik önlemleri, ilgili herhangi bir olası belirsizlikleri İrana soracak, denetleyecek.

5. İran ve IAEA Parchinde bir konu ile ilgili ayrı düzenleme yapılması konusunda anlaştı.

6. Tüm faaliyetler, bütün geçmişteki ve şimdiki bekleyen sorunları çözme amaçlı, 15 Ekim 2015 ile tamamlanacak.

7. IAEA Genel Direktörü, bu yol haritasının uygulanmasına ilişkin Guvernörler Kuruluna düzenli güncellemeler sağlayacak.

8. 15 Aralık 2015 itibariyle, Genel Müdür 2011 direktör Genel raporunun ekinde belirtildiği gibi Guvernörler, tüm geçmiş ve şimdiki seçkin sorunların çözümüne ilişkin nihai değerlendirmenin, Yönetim Kurulu İran ve Ajans arasındaki teknik toplantı raporunun verilmesi öncesinde organize edilecek.

9. IAEA Genel Direktörlüğü yazılı rapor ile, kapsamlı bir değerlendirmeyi İrana sunacak.

10. İşbirliği Çerçevesi ile uyumlu olarak IAEA, İranın güvenlik endişeleri içine almaya devam edecek.