Suudi Arabistan yönetiminin 2 Ocakta aralarında Suudi Arabistan vatandaşı Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemrin de bulunduğu 47 kişiyi idam etmesi ve bunun üzerine Tahrandaki Suudi Arabistan Büyükelçiliğinin ateşe verilmesi, onlarca yıldır inişli çıkışlı süren iki ülke ilişkilerinde gerilimi artırdı.

Suudi Arabistan yetkililerinin, 1979 yılında İrandaki devrimle mezhep temelli bir yönetimin kurulmasıyla kendilerine bölgede yeni bir rakip görmeye başladıkları Tahran ile yürütülen ikili ilişkiler, değişken rekabetçi bir seyirle devam etti.

Suudi Arabistan ve İran arasında gerilim dolu ilişkiler şöyle gelişti;

- Tahrandaki Suudi Arabistan Büyükelçiliği 1988de işgal edildi. Olayda bir Suudi diplomat öldürüldü. Riyad yönetimi İran ile diplomatik ilişkileri kesti. 1991 İlişkiler normalleşti.

- ABDnin işgal edip yeniden yapılandırdığı Irakta iktidarı 2003te İran etkisindeki Şiilere teslim etmesi, Riyadın güvenlik kaygılarını artırdı.

- Lübnanda Suudi Arabistan destekli siyasi grupların rakibi olan İran destekli Hizbullah, 2006da İsrail ile savaşta görece psikolojik ve siyasi üstünlük sağladı. Bu gelişme, Şii jeopolitiğinin yükselişi olarak yorumlandı.

- İranın 2007 yılında Irakta güçlenen nüfuzu ve Körfezdeki Şii azınlıkların artan siyasi beklentileri bölge yönetimlerinde endişeye yol açtı.

- Suudi Arabistan, Irakta İrana nüfuz alanı açtığı gerekçesiyle 2008de ABDye baskılarını artırdı.

- Suudi Arabistan, 2011de Arap Baharının etkisiyle Bahreynde gösterilere başlayan ve İranın destek verdiği Şii hareketini askeri birlikler göndererek bastırdı.

- Suudi Arabistanın şu an Dışişleri Bakanlığı görevinde olan dönemin Washington Büyükelçisi Cubeyre suikast planlayan iki İranlı 2011de yakalandı.

- 2011-2015 Suriye iç savaşında İran ve Hizbullah rejime, Suudi Arabistan ise muhalefete destek verdi. İran ve Hizbullah doğrudan askeri güç göndererek savaşın tarafı haline geldiler.

- İran destekli Husiler 2015te Yemenin büyük bölümünü ele geçirdi. Cumhurbaşkanı Hadi, Riyada sığındı. Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyon Husilere karşı hava saldırıları başlattı.

- İran, geçen yıl temmuz ayında nükleer müzakerelerde uzlaştı. Batı ilişkilerinin normalleşme sinyalleri vermesi, bölgedeki hareket alanının genişlemesinden endişe eden Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerinde huzursuzluğa neden oldu.

- Minada geçen eylül ayında yaşanan izdihamda aralarında yüzlerce İranlının olduğu çok sayıda hacı adayı hayatını kaybetti. İran, Suudi Arabistanı ihmal ve gerçek sayıları saklamakla suçladı.

- İkili ilişkileri değerlendirmek amacıyla geçen ay taraflar arasında dışişleri bakan yardımcısı düzeyinde görüşmeler başladı.

- Suudi Arabistandaki Şii din adamı Nemr idam iki gün önce edildi. Tahrandaki Suudi Arabistan Büyükelçiliği ateşe verildi. Riyad yönetimi İranın Büyükelçisini istenmeyen adam ilan etti.





AA