AB Komisyonunun Türkiyenin büyük ölçüde şartları karşıladığını belirterek vize muafiyeti getirilmesini tavsiye etmesi bekleniyor. Türkiye, vize muafiyeti için gerekli 72 kriterden 67sini karşılıyor. Komisyon, geri kalan kritik şartların gecikmeksizin yerine getirilmesini talep edecek. Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi de onay verirse haziran sonu itibariyle vizesiz Schengen hedefi gerçek olabilir. Bu arada, İngiliz gazetesi Financial Times gazetesi de, 10 sayfalık raporun taslağına ulaştı.

ASLINDA 1973TE KAZANILMIŞ HAK

Avrupa Birliği Komisyonu, aslında 1973te kazanılmış hakkı olmasına rağmen Türkiyenin onlarca yıldır hem siyasi hem de hukuki alanda mücadele vermek zorunda kaldığı vize muafiyeti konusundaki tarihi kararını bugün açıklıyor. Bütün göstergeler AB Komisyonunun Türk vatandaşlarına Schengen Bölgesine girişte vize muafiyeti uygulanması ve Türkiyenin vizeden muaf ülkeler listesine dahil edilmesi önerisinde bulunacağına işaret ediyor. Türkiye, vize muafiyeti sağlanması için karşılanması gereken 72 kriterden 67sini yerine getirdi. Komisyon, geri kalan kriterlerin gecikmeksizin yerine getirilmesi gerektiğine özel bir vurgu yapacak.

AB Komisyonunun henüz karşılanmadığı görüşünde olduğu kriterler arasında insan hakları bağlantılı olanlar da var. Brüksel özellikle terörle mücadele yasasının gecikmeden Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirilmesini talep edecek. ABnin üzerinde durduğu öncelikli konular arasında yer alan kolluk görevlilerinin işlediği suçlar ve disiplin cezalık davranışlarıyla ilgili Kolluk Gözetim Komisyonu kurulmasına ilişkin tasarının da aralarında bulunduğu iki kriter daha dün gece karşılandı.

Brüksele göre haziran sonuna yetişmesi pek mümkün görülmeyen kriterlerden biri mevcut biyometrik pasaportların AB standartlarıyla uyumlu, güvenlik verileri içeren biyometrik pasaportlara dönüştürülmesi, diğeri ise üçüncü ülkelerle geri kabul anlaşmalarının (GKA) sonuçlandırılması. Türkiyenin AB ile imzaladığı GKAnın tam uygulanmasıyla ilgili kriter de fiilen yerine getirilemiyor, çünkü bu anlaşma 1 Haziranda devreye girecek. Türkiye, karşılıklılık ilkesi çerçevesinde AB ülkelerine vize muafiyeti sağlayan kararı da kendi vatandaşlarına vize muafiyetinin tanınmasının öngörüldüğü 30 Hazirandan sonra uygulamaya başlayacak.

SAYI KARMAŞASI

Süreçte en tartışmalı unsurlardan birini Türkiye tarafından karşılanan kriter sayısı oluşturdu. Bu konuda sorulan sorulara verilen yanıtlar kime sorulduğuna bağlı olarak farklılık gösterdi. Geçen hafta sonu itibarıyla Brükselin bu konuda verdiği rakam 60tı, pazartesi de bu sayı değişmedi. Önceki gün Türkiye kaynaklı haberler ise 69 kriterin karşılandığına işaret ediyordu, ancak bu rakam Brüksel ve sürecin içinde yer alan, dosyaya hakim Türk kaynaklarca doğrulanmadı. AB Komisyonunun kararını açıklamasına 24 saat kala ise Brükselin karşılandığını doğruladığı kriter sayısı 65ti. Sonrasında bu sayı 67ye yükseldi. Sayı karmaşasını değerlendiren üst düzey bir yetkili, Bu saatten sonra sayı çok önemli değil, çünkü Komisyonun önerisinin olumlu olmasını sağlayacak düzeyde kriter karşılandı. Şu aşamada fiilen karşılanmayan kriterler olduğu da unutulmamalı. Bazı eksiklerin bir iki hafta içinde karşılanmasını umuyoruz; zaten Türkiyenin başka çaresi de yok çünkü karar olumlu çıkarsa önümüzde siyasi onay süreci var dedi.

KOMİSYON YENİ ŞARTA KARŞI

Vize muafiyeti, Avrupada mülteci krizinin etkisiyle popülist eğilimlerin zemin kazanması ve bazı ülkelerde seçimlerin yaklaşmasının yarattığı ortam nedeniyle iç politika malzemesi haline geldi. Daha Komisyon kararını açıklamadan basına sızdırılan Almanya ve Fransanın çalışma kağıdı da üye ülkelerde yaşanan sıkıntının ve iç kamuoyunu rahatlatma çabasının göstergesi niteliğinde. İki ülke, kurallara uyulmaması halinde vize muafiyetinin hızla askıya alınmasını sağlayacak el freni mekanizması talep ediyor. AB Komisyonu da gerekirse vize muafiyetinin askıya alınmasını sağlayacak mekanizmaların mevcut olduğunun ve yeni önlemlerin gerekli olmadığının altını net şekilde çizdi. Komisyonun kararı öncesi gelinen aşama dün Başbakan Ahmet Davutoğlu ile AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker arasında yapılan telefon görüşmesinde ele alındı.

KURALLAR ESNETİLMEDİ

AB ile Türkiyenin 2013te uzlaştığı 72 maddelik yol haritası uygulanması oldukça fazla çaba isteyen bir belge. AB süreçte bu kuralları esnetme yönünde bir adım atmadı. Bir AB yetkilisi, Türkiye vize muafiyeti tarihinin öne çekilmesini istediğinde yeterli olacak sayıda kriteri karşılayabileceğine kimse inanmamıştı. Özellikle geçen hafta sergiledikleri performans etkileyiciydi diye konuştu.

MÜLTECİ KRİZİ ETKİSİ

ABnin karşı karşıya kaldığı mülteci krizi Türkiyeyle vize muafiyeti sürecinin hızlanmasında önemli etki yaptı. Kriz olmasaydı süreç bu aşamaya bu kadar hızlı gelir miydi sorusuna Brükselde net şekilde Hayır cevabı veriliyor. 18 Martta varılan anlaşmanın olumlu ve somut sonuç doğurması, Türkiyenin de kriterleri karşılama konusunda beklenenin ötesinde performans sergilemesi AByi en azından teknik açıdan Hayır diyemeyecek bir pozisyona itti.

SİYASİ ONAY DAHA ZOR

AB Komisyonu bugün vize muafiyeti önerisinde bulunursa bu sürecin bittiği değil yaşamsal önemdeki bir aşamanın geçildiği ancak aşılması gereken iki engel kaldığı anlamına gelecek. AB Komisyonu teknik yeşil ışık yakarsa siyasi onay süreci başlayacak. Bu süreçte de önce Avrupa Parlamentosunun, ardından da AB Konseyinin onayının alınması gerekecek. Türkiye konusundaki havanın çok olumsuz olduğu APde basit çoğunluk yöntemiyle karar alınacak. AP onay verirse konu AB ülkelerinin önüne gelecek. AB Konseyinde oybirliği yerine nitelikli çoğunluk yöntemiyle karar alınacak.

Güven Özalp / Hürriyet