BBC Türkçede yer alan habere göre; Rus uçağının düşürülmesinden bir hafta sonra, Rus doğal gazını Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına taşıması planlanan Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesi Rusya tarafından askıya alındı. Rusya doğal gaz akışını keser mi, Mersin Akkuyuda yapılması planlanan nükleer reaktör projesi durdurulur mu gibi sorular da Türkiye nezdinde endişe yarattı.

Uçak krizinin faturası henüz enerji sektörüne kesildi denilemez, ancak inşaat, tekstil ve turizm başta olmak üzere çeşitli sektörlerin krizden etkilendiğine şüphe yok. İlk etapta daha sınırlı olan yaptırımların kapsamı da genişletildi.

Rusyadan gelen son açıklamalar ışığında ambargolar şu kalemleri kapsıyor:

-Türk firmaları Rusyada bina inşa edemeyecek, mimarlık ya da tasarım faaliyetlerinde bulunamayacak

-Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Rusyada seyahat ve otelcilik sektörlerinde çalışamayacak

-Türk firmalarına devlet ve belediye ihalelerine girme hakkı verilmeyecek, firmalar ormancılık ve kerestecilik alanlarında faaliyet gösteremeyecek

-Portakal, domates, soğan gibi çeşitli meyve ve sebzeler ile tavuk ürünlerinin Türkiyeden ithalatı yasaklanacak

-Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Rusyaya vizesiz girişlerine izin verilmeyecek

-Rus firmalarının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını işe almasına müsaade edilmeyecek

-Rusyanın açıkladığı listede yer alan 53 Türk firması bu yaptırımlardan muaf tutulacak. Bunun dışındaki tüm firmalar yaptırımların kapsamı içinde olacak.
Yaptırımlar Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek?

Ekonomist Erhan Aslanoğlu, Rusyanın yaptırımlarının kısa vadede etkileri olacağı, ancak orta vadede Türkiyenin uğrayacağı zararı ikame edebileceği görüşünde. Rusya krizinin Türkiyeye toplam maliyetinin yıllık 10 milyar dolar civarında olacağı tahmininde bulunan Aslanoğlu, en ağır faturanın da tekstil, inşaat ve turizm sektörlerine çıkacağını söylüyor.

Türkiyenin Akdeniz kıyıları, Rus turistlerin tatil için tercih ettikleri başlıca adres. Türkiye açısından Rus turistler, ülkeye gelen ikinci büyük yabancı turist grubunu oluşturuyor. 2014 yılında Türkiye 3,3 milyon civarında Rus turisti ağırlamıştı. Önceki yıl ise bu rakam 4,5 milyona yakındı.

Kültür ve Turizm Bakanı Mahir Ünal, Rusya ile krizin başlamasının ardından yaptığı bir açıklamada Biz pazarımızı çeşitlendirir, sorunu bu şekilde çözeriz. Ama Rusya pazarını da kaybetmek istemiyoruz diye konuşmuştu. Turizm sektörünün özellikle Mart ve Nisan aylarından itibaren krizin ağırlığını hissetmesi bekleniyor.

Rus turistlerin Türkiyeden ayağını çekmesi, Türkiyeye gelen yıllık toplam turist sayısının yüzde 10 oranında azalmasına yol açabilir. Bunun Türkiyeye maliyetinin de yıllık 3,5 milyar dolar civarında olması söz konusu.

Ekonomist Erhan Aslanoğlu, krizin derinleşmesi ve inşaat sektöründe projelerin iptal edilmesi durumunda inşaat sektörünün kaybının da yıllık 4,5 milyar doları bulabileceğini söylüyor.

DOĞAL GAZ AKIŞI KESİLİR Mİ?

Rusya ile uçak krizinin patlamasından bu yana en büyük soru işaretlerinden biri Rusyanın doğalgaz akışını kesip kesmeyeceğiydi.

Türkiye, tükettiği birincil enerjinin yüzde 32,5ini doğalgazla karşılıyor ve doğalgaz ihtiyacının yüzde 55ini de Rusyadan temin ediyor.

Ancak genel kanı, Rusyanın doğalgaz akışını durdurmak gibi ciddi bir adım atmayacağı yönünde.

Özellikle Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novakın askıya alınan Türk Akımı projesinin dahi yeniden gündeme alınabileceği yönündeki açıklamalarının da ışığında Rusyadan enerji konusunda sert yaptırımlar beklenmiyor.

Ekonomist Aslanoğlu da bu görüşü paylaşıyor. Enerji sektöründe çok ciddi sorunlar yaşanmayacağını söyleyen Aslanoğlu, Eğer Rusya doğalgaz akışını keserse, bu kuşkusuz Türk ekonomisi ve sanayiine ciddi darbe vuracaktır. Bu durumda, üretim durur, ihracat durur. Ama ben böyle bir şey yapacaklarını sanmıyorum dedi.

LALELİ RUSYA DEMEK DEĞİL

Rusya ile mevcut kriz ortamından en çok etkilenen ve kısa vadede etkilenmesi beklenen sektörlerden biri de tekstil...

Rusyaya yapılan bavul ticaretinin ve tekstil ihracatının başlıca merkezi olan İstanbul Lalelide esnaf, uçağın düşürüldüğü 24 Kasım tarihinden itibaren işlerin bıçak gibi kesildiğini söylüyor.

15 yıldır Lalelide çalışan Naile Çebiç, Şu anda iş yapmak imkansız. Görüyorsunuz dükkanlar bomboş. Çoğu kapanmış bile. Ne gelen var ne giden. Müşteriyi büyüteçle arasak dahi bulamıyoruz dedi.

Deri ihracatçısı Hasan Erin de Benim müşterilerimin yüzde 80i Rus idi. Şimdi gelmiyorlar. Bilmiyoruz ne olacak. Böyle giderse iki aya iflas ederim ben diye konuştu.

Yaklaşık 20 yıldır Lalelide esnaf olduğu söyleyen Mehmet Demir de işlerin bir yıldır sıkıntılı olduğunu, uçak krizinin duruma tuz biber ektiğini söylüyor.

Demir, Esnaf kan ağlıyor. Bütün çekler dönüyor. Ödemeler yapılmıyor. Dayanma gücümüz kalmadı. 1-2 aya işler düzelmezse mecbur dükkanı kapatacağız. diyor.

Lalelide 7 binin üzerinde iş yeri bulunuyor ve Laleli Sanayici ve İşadamları Derneği LASİADın verilerine göre, sadece Laleliden Rusyaya yapılan tekstil ihracatı yaklaşık 3 milyar dolar civarında.

LASİAD Başkanı Giyasettin Eyyüpkoca jet krizinden kuşkusuz olumsuz etkilendiklerini ancak zararın boyutunu da abartmamak gerektiğini söylüyor.

Eyyüpkoca, Rus rublesinde yaşanan değer kaybından ötürü zaten son 1-2 yılda iş hacminde yüzde 60lık bir düşüş yaşandığını, jet krizinin bunun üzerine yüzde 20lik bir kayba daha neden olduğunu belirtiyor.

Laleli demek sadece Rusya demek değil. Alternatiflerimiz var. Alternatiflerle ticaretimiz devam ediyor. diyen Eyyüpkoca, İran ve Afrikada Gana gibi pazarlara eğilmeye başladıklarını söylüyor.

LASİAD Başkanı tekstil ürünlerinin ithalatına ambargo gelmesi gibi bir endişe ise taşımadığını ifade ediyor.

Rusyada da çarşının pazarın hareketli olması lazım. Zaten Avrupayla kriz yaşıyorken bir de Türkiyeye aynı düzeyde ambargo koyarlarsa, ülke içinde muhalefetle, sorunlarla karşılaşırlar. diyor.

TARIM SEKTÖRÜNDE İLK ŞOK

Türkiyenin Rusyaya yaptığı ihracatın toplam miktarı yıllık yaklaşık 6 milyar dolar civarında. İhracat kalemlerini büyük oranda tekstil ve gıda ürünleri oluşturuyor.

Rusyanın bugün yürürlüğe soktuğu ambargolar, yaş meyve ve sebze ihracatını da kapsıyor. Rusyanın bugün itibarıyla Türkiyeden yalnızca limon, greyfurt, nar ve kabağın sokulmasına izin vereceği belirtiliyor.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, uçak krizinin ardından 160 ton malın gümrüklerden geri gönderildiğini, bunların bir kısmının alternatif pazarlara yönlendirildiğini söylemişti.

Bakan Çelik, bugün yürürlüğe giren ambargoların tarım sektöründe yaratacağı kaybın ise yıllık bazda 764 milyon dolar tutarında olacağını ifade etmişti.