Geçen hafta ortaya çıkan egzoz gazı skandalı Volkswagen AGnin geleceğini tehdit ediyor. VW yönetiminin kendi verdiği bilgiye göre dünya çapında dizel motorları manipüle edilmiş 11 milyon araç satıldı. Alman basınındaki haberlere göre Almanyada 2.8 milyon manipüle Volkswagen markalı araç trafikte. Avrupa pazarındaki manipüle dizel motorlu VW araç sayısı da çok yüksek. ABD, VWye toplu dava açmaya hazırlanıyor.
ABDnin açacağı toplu davalar için tazminatın 18 milyar Euro tutacağı hesap ediliyor. Bunun yanında araç sahiplerine tazminatlar gündemde. Hukukçular, araçları manipüle edilmiş sürücülere, araçlarının kendilerine garanti edilen özelliklere sahip olmadığı için tazminat ödenmesinin kaçınılmaz olacağı görüşünde. Bu durumda VWnin geleceği tazminatların çapına bağlı. Tazminatların yüksekliği dünya çapında 600 bin insanın çalıştığı VWyi iflasın eşiğine sürükleyebilir endişesi var.
HÜKÜMET, TAZMİNAT ÖDENMESİNDEN YANA
Alman hükümeti de VWnin araç sahiplerine tazminat ödemesinden yana. Hükümet ortağı Sosyal Demokrat Parti (SPD) Grup Başkan Yardımcısı Sören Bartol, VWden araç sahiplerine zaman geçirmeden birer mektup yazarak, araçlarını servise götürmeleri için çağrı yapmasını ve hatanın ortadan kaldırılmasını istedi. Alman Çevre Yardımı Kuruluşu Müdürü Jürgen Resch, VWnin geleceğinin, manipülasyonu tüm boyutlarıyla açıklamasına, bu araçları geri alıp çevreye uygun hale getirmesine bağlı olacağını söyledi. VWden başka Mercedes, BMW gibi Alman otomobil şirketleri de manipülasyona gitti mi sorusu gündemde. Daimler Başkanı Dieter Zetsche, Biz prensip olarak yasal düzenlemelere bağlıyız. Hiçbir araçta manipülasyon yapmadık dedi. Almanyada hükümet ve ekonomi çevreleri VW skandalının Made in Germany markasına vereceği zararı önlemeye çalışıyor.
2011 YILINDA UYARILMIŞ
Alman basınında yer alan haberlerde göre çevreye ve sağlığa zararlı egzoz gazı değerlerini düşük göstermek için dizel motorlarına yasak yazılım yükleyen VW şirketini yıllar önce şirketteki bir teknisyenin uyardığı ortaya çıktı. Alman basınındaki haberlere göre VW şirketi içinden bir teknisyen daha 2011 yılında şirket yönetimini yasak uygulama üzerine uyardı. Teknisyen, bu uygulama yasalara aykırı dedi. Hatta VWye mal üreten Bosch şirketinden böyle bir uyarı çok daha önce geldi. Bosch 2007 yılında VW yönetimine bir mektup yazarak, egzoz gazı değerlerini düşük gösteren bilgisayar yazılımının yasak olduğunu belirtti.
SKANDAL NASIL ORTAYA ÇIKTI?
VWnin dizel motorlara yerleştirdiği, çevreye ve sağlığa zararlı egzoz gazı değerlerini düşük gösteren aletin adı Electronic Diesel Control 17. Gizli bir bilgisayar yazılımı. VWnin skandalı nasıl ortaya çıktı? ICCT adlı Uluslar arası çevre vakfında görevli Berlinli kimyager Peter Mock, Almanyanın ABD için ürettiği otomobillerin Avrupadakinden çok daha temiz ve çevreye uygun olduğu görüşünden hareketle test yapmak istedi. ICCT, West Virginia Üniversitesine 2014 Martında görev verdi. Bir profesör, bir mühendis, iki öğrenci ve bir üniversite çalışanından oluşan 5 kişilik bir araştırma grubu kuruldu. Grup, elektrikli süpürgeye benzeyen, İki ölçüm aletinden oluşan, jeneratörlü ve hortumlu aleti aracın bağajına yerleştirerek, test için trafiğe çıktı. Araçlar 4 bin km trafikte kullanıldı. Egzoz gazının Avrupadakinden daha temiz olduğu düşüncesinden hareket eden araştırmacılar, tam tersi bir sonuç üzerine kendilerinin hata yaptığını sanarak, kim hata yaptı diye kavgaya tutuştu. İki ay sonra değerlerin doğru olduğu sonucuna varan araştırma grubu, Amerikan Çevre Ajansını (EPA) alarma geçirdi. 2012 yapımı VW Jetta ve 2013 yapımı VW passat aracındaki egzoz gazı değerleri çok yüksek dedi. BMW X5 modelinin değerlerinin ise tuttuğunu belirtti. ABD Çevre Ajansı, 2014 Aralık ayında VWye bunun kaynağını sordu. VW değerlerin yüksek olmasına teknik bir sorunun neden olduğunu gösterdi ve Jetta, Golf, Beetle, Audi A3 model 482 bin aracı egzoz servisi adı altında tamire çağırdı. Ama araçlarda herhangi bir değişiklik yapılmadı. 3 Eylül 2015te VW, Amerikan Çevre Ajansına dizel motorların yazılımında manipülasyon yaptığını itiraf etti.
NİÇİN TAKİP ETMEDİ
Cuma günü gerçekleşen VW Denetleme Kurulu toplantısına uyarılarla ilgili bir rapor sunuldu. Skandal üzerine istifa eden CEO Martin Winterkornun yerine Yönetim Kurulu Başkanlığına seçilen Matthias Müller, uyarıların üzerine neden gidilmediği, uyarıların niçin karşılıksız kaldığı ve eski başkan Winterkornun bu uyarılardan haberi olup olmadığı yönünde sorularının üzerine gidecek. Matthias Müller, birinci görevinin VWye güveni yeniden kazanmak olduğunu söyledi. Denetleme Kurulu toplantısında istifa eden Winterkornun maaşı da tartışıldı. Dışarıya sızan bilgilere göre Winterkorn, sözleşmesinin biteceği 2016 yılı sonuna kadar maaşının ödenmesinde ısrar ediyor. Winterkornun yıllık maaşı 16 milyon Euro. Ancak VWyi Winterkornun yıllık maaşından daha çok toplu skandalın maliyeti ilgilendiriyor. Tazminatların korkunç büyük rakamlar tutacağı hesaplanıyor.
Celal ÖZCAN / HÜRRİYET
