Yeniden seçilen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve 27. Dönem Milletvekilleri
in yeminiyle resmen başlayacak olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ülke yönetimine ilişkin tüm görev ve yetkiler sil baştan tanımlanacak.
Yeni sistemde Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecek. Ancak TBMMnin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek. Aynı zamanda Meclisin çalışma sistemi de sil baştan değişiyor.
Yeni düzenlemede TBMMnin görev ve yetkileri şöyle sıralanıyor:
- Kanun çıkarmak, değiştirmek ve kaldırmak
- Bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek
- Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek
6 / 22
- Milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak
7 / 22
- Üye tam sayısının 5te 3 çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek
8 / 22
YÜRÜTME YETKİSİ
Cumhurbaşkanı yeni sistemde yürütme yetkisine ilişkin konularda “Cumhurbaşkanlığı kararnamesi” çıkarabilecek. Kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecek.
9 / 22
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkartılmasına ilişkin sınırlamalar ise şöyle:
- Anayasada yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri, siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemeyecek.
10 / 22
- Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.
11 / 22
- Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.
12 / 22
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlar arasında farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanacak.
13 / 22
- TBMMnin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek.
14 / 22
OHAL İLANI
Eski sistemde olağanüstü hal (OHAL) kararı Mecliste alınıyordu. Yeni sistemde yetki Cumhurbaşkanına geçti. Cumhurbaşkanının OHAL ilan etmesi halinde, ilan kararı TBMM onayına sunulacak. TBMM, OHALi kaldırabilecek ya da süresini kısaltabilecek, uzatabilecek. OHAL döneminde çıkarılacak Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Anayasada sayılan sınırlamalara tabi olmayacak. Cumhurbaşkanı; OHAL döneminde temel haklar, kişi hakları ve ödevleri, siyasi haklar ve ödevlerle ilgili de kararnameler çıkarabilecek.
15 / 22
TASARI YOK, TEKLİF VAR
Bakanlar aynı zamanda milletvekili olamayacağından yeni sistemde “hükümetin Meclise kanun tasarısı sunması” uygulaması da son buldu. Artık Mecliste milletvekillerinin sunduğu “kanun teklifleri” görüşülecek.
16 / 22
SANDALYE SAYISI
Yeni sistemle birlikte TBMMdeki milletvekili sayısı 550den 600e yükseltildi. Böylece salt çoğunluk sayısı da 301e çıktı. Ancak hükümetin “güvenoyu” alma zorunluluğu kaldırıldı. AK Parti 295 milletvekilliği kazandı ve salt çoğunluğun altında kaldı. Bu nedenle kanun tekliflerini hazırlarken, öncelikli olarak Cumhur İttifakını birlikte oluşturduğu MHP ile uzlaşma arayacak. Kanun teklifleri oylanırken, genel kurula katılan milletvekillerinin salt çoğunluğunun oyunun alınması yeterli olacak.
17 / 22
ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ
600 üyeli yeni Mecliste Anayasa değişikliği için 400 oy gerekiyor. 360 oyun aşılması halinde ise Anayasa değişiklik teklifi referanduma sunulabilecek. Cumhur İttifakı her iki seçenek için de yeterli milletvekili sayısına ulaşamadı.
18 / 22
ERKEN SEÇİM
Yeni sistemde Cumhurbaşkanı seçimleriyle Meclis seçimleri birlikte yapılacak. Meclisi feshetme yetkisi bulunmayan Cumhurbaşkanı, milletvekili seçiminin yenilenmesine karar verirse, Cumhurbaşkanı seçimi de aynı tarihte yenilenecek. TBMM de 360 oyla (üye tam sayısının 5te 3 çoğunluğuyla) her iki seçimin birlikte yenilenmesine karar verebilecek. Bir kişi en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilecek.
19 / 22
SORUŞTURMA ŞARTLARI
Eski sistemde cumhurbaşkanı “vatana ihanet” dışındaki suçlamalarla yargılanamıyordu. Yeni sistemde Cumhurbaşkanı hakkında bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle (301 milletvekili) soruşturma açılması istenebilecek. Soruşturma açılması kararı ise üye tam sayısının 5te 3ünün gizli oyuyla (360 milletvekili) alınabilecek.20 / 22
400 GİZLİ OY
Cumhurbaşkanı hakkında, üye tam sayısının 3te 2si olan 400 milletvekilinin gizli oyuyla “Yüce Divana sevk” kararı alınabilecek. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim kararı alamayacak. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erecek.
21 / 22
ATAMA YETKİSİ
Eski sistemde Cumhurbaşkanı bir TBMM üyesini hükümeti kurmakla görevlendiriyor ve ardından Başbakanın kurduğu Bakanlar Kurulunu onaylıyordu. Yeni sistemde “Başbakan” olmadığından, bakanları doğrudan Cumhurbaşkanı belirleyecek.
Eski sistemde bütçe teklifini hükümet Genel Kurulda görüşülmek üzere Meclise sunuyordu. Yeni sistemde bütçe kanunu teklifini cumhurbaşkanı hazırlayıp Meclise sunacak.
22 / 22
MECLİS BAŞKANI SEÇİMİ
Seçim sonrasında Mecliste ortaya çıkan yeni sandalye dağılımı, Meclis Başkanı seçiminin üçüncü tura kalacağı şeklinde yorumlanıyor. Zira Meclis İçtüzüğüne göre, Meclis Başkanı seçilebilmek için, ilk iki turda 400 (üye tam sayısının 3te 2si), üçüncü turda ise 301 milletvekilinin (salt çoğunluk) oyunun alınması gerekiyor. Seçim dördüncü tura kalırsa, en yüksek oyu alan iki aday yarışacak. Son turda kim fazla oy alırsa Meclis Başkanı seçilecek. Meclis Başkanının üçüncü turda seçilebilmesi için de AK Parti ile MHPnin uzlaşması gerekiyor.
