Prof. Dr. Celal Şengör, her sarsıntı ile akıllara gelen üyük İstanbul depremi için eli kulağında dedi.
Habertürk en Ümran Avcı ve Öznur Karslıya konuşan Prof. Dr. Celal Şengör Yarın 17 Ağustos depreminin 18. yıldönümü. Beklenen İstanbul depreminin eli kulağında. Uzmanlara göre büyük deprem kapıya dayandı. Kesin tarih verilemese de 2030 yılına kadar ortalama 7.2 büyüklüğünde bir deprem tehdidi altındayız dedi.
Depremin maksimum büyüklüğünü 7.6 olarak tahmin ettiklerini söyleyen Prof. Dr. Celal Şengöre göre Türkiye
in durumu deprem açısından bakıldığında tam bir felaket ve bu felaket geldiÄŸinde Türkiye bağımsızlığını kaybedecek…
‘ŞİDDETÄ° 10U BULUYOR
Bu depremin ÅŸiddetine baktığımızda sahillerde YeÅŸilköyde, Tuzlada depremin ÅŸiddeti 10u buluyor, diÄŸer sahil bölgelerinde 8i buluyor. Bu, binaların yarısı gidecek demektir. Depremin ÅŸiddeti 10u bulduÄŸu zaman ayakta neredeyse bina kalmıyor. Ä°stanbulun üzerinde kurulduÄŸu jeolojinin özelliklerinden, yapı envanterinin kötülüğünden ve hâlâ yüklenen nüfus nedeniyle bir felaket ve çılgınlık. Ä°stanbulu 7.6lık bir deprem vurduÄŸu zaman baÅŸa çıkmanız mümkün deÄŸil. Türkiye batıya doÄŸru senede 2.5-3 santimetre kayıyor. Aynı zamanda Türkiye
in batısı bir elin parmakları gibi geniÅŸliyor. Bölgedeki depremler bu açılmanın yarattığı depremlerdir. 1999daki Ä°zmit ve Düzce depremine kadar ‘Depremler birbirlerini tetiklemez deniyordu. Bu depremlerden sonra patır patır depremler olmaya baÅŸladı. Yunanistanda, Ege Denizi
in içinde, Batı Anadoluda. Uzun süre depremin nakledilebileceÄŸine inanılmadı…
KIRILACAK FAYIN BOYU BELLÄ°
İstanbulda depremin büyüklüğünün maksimum 7.6 olacağını biliyoruz. Bunu nereden biliyoruz? Kırılacak fayın boyu belli. Ne kadar bir alanı etkileyeceği, kırılacak kabuk parçasının derinliği belli. Buradaki taşın özgül ağırlığı 2.7-2.8 arasında değişiyor. Hacim hesabı yapıldığında bu kadar ağır bir kütleyi birkaç saniye içerisinde 6 metre kaydırmak için ne kadar enerjiye ihtiyaç var?
Türkiye
in durumunda her deprem başka depremi tetikleyebilir. 1999 depremi İstanbulu depreme hazırladı. İstanbul eli kulağında. Zeminin karakterinden ötürü depremin şiddeti çeşitlilik gösteriyor. Şu anda asıl tehlike Edremit civarı. Ayvacık, Behramkale ve sahil kısmında 7 büyüklüğünde deprem olabilir. Bin senedir o bölgede deprem olmamış, orada biriken yamulmayı düşünebiliyor musunuz? Bu kadar hızlı gerilen Egedeki faylar ölmez.
GİRİTİN ETKİSİ KORKUNÇ OLUR
Girit, 9 büyüklüğünde deprem üretirse Anadoluya etkisi korkunç olur, burada rahat konuşamayız. Santorini Adası
ı yerle bir eden volkanik patlama olursa facia olur. Neden facia? Ortalığa tüf saçıyor. Tüfün içinde silisyum yani çimento var. Yutulduğunda ciğerlere gidiyor, ciğerlerde su olduğu için ciğerlerde beton oluyor. Boğularak ölünüyor.
TÃœRKÄ°YE BAÄžIMSIZLIÄžINI KAYBEDER
Türkiye depreme hazır deÄŸil. Özellikle Ä°stanbulu vuracak bir deprem için. Ä°stanbulda bir sel olduÄŸunda, kar yaÄŸdığında hiçbir yere gidemezsiniz. Deprem olduÄŸu zaman Ä°stanbulu nasıl besleyeceksiniz? Yaralılara nasıl hizmet götüreceksiniz, insanlar nereye sığınacak? Hareketli iskelelerimiz hazır mı? Denizden besleyebilir miyiz Ä°stanbulu? Yapacak fazla bir ÅŸey yok, felaketi bekliyoruz. Bu felaket geldiÄŸinde Türkiye bağımsızlığını kaybedecek. Muhtaç olacak. Yardım için Avrupaya el açacaksınız! Ä°stanbulun yıkıldığını düşünebiliyor musunuz? Hangi gelirle ayaÄŸa kalkacak? Hangi uzmanlıkla kaybolmuÅŸ, zarar görmüş, kültürel varlıklar tamir edilecek? Marmarada yapılanlar şöyle baÅŸladı. Önce deprem güzergâhını dolaÅŸtık. Deprem fayı Marmara
ın altına giriyordu.
EN SON ADAM GİBİ ÇALIŞMALARI RUSLAR YAPTI
En son adam gibi çalışmaları Abdülhamid zamanında Ruslar yapmıştı. Bir proje yapmaya karar verdik. 2000 yılında bir subay gemisi gelmiÅŸti. Avrupadan da büyük paralar alınmıştı. 90lı yıllardan beri Naci Görür ‘Türkiyede denizleri çalışmalıyız, Türkiyede bir sürü gemi var, araÅŸtırma yapılmıyor diyordu. (Jeofizik Mühendisi Prof. Dr.) Naci Görürü projenin koordinatörü yaptık. Bir sürü gemi geldi. Åžu anda Marmara dünyanın en iyi bilinen iç denizi oldu. Ama buna Türkiye
in katkısı sıfıra yakın oldu. AraÅŸtırmayı yapan uzmanların yüzde 90ı Ä°TÃœdendi. Sismografların yerleÅŸtirilmesi için Naci Görür Ä°BBden 388 bin TL istedi. Son güne kadar beklediler ve ‘Hayır dediler. Bu ÅŸartlar altında Türkiye
in depreme hazır olması mümkün olamaz. Buna raÄŸmen Ä°TÃœ, MTA ve Kandilli Rasathanesi elinden geleni yapıyor. ‘Türkiye faal fayları haritası hazırlandı ama bunu hazırlayan kiÅŸi uygulanan kötü politikalar yüzünden MTAdan ayrıldı.
SÄ°LÄ°VRÄ°DE DEPREM KESTÄ°RÄ°M Ä°STASYONU
Depremlerin önceden tahmin edilmesi için yürütülen çalışmalar kapsamında geçen ay Ä°stanbul Silivride bir merkez faaliyete geçti. ABD merkezli araÅŸtırma derneÄŸi GeoCosmo ile DoÄŸa Hareketleri AraÅŸtırma DerneÄŸi (DOHAD) iÅŸbirliÄŸiyle kurulan Deprem Kestirim Ä°stasyonu, dünyada bir ilk olma özelliÄŸini taşıyor. Ä°stasyonda, deprem öncesindeki meteorolojik ve jeolojik deÄŸiÅŸiklikler bir arada incelenecek. GeoCosmo BaÅŸ- kan Yardımcısı Ronald Karel, Tezimiz kanıtlandığı takdirde 3-5-7 gün önceden depdemlerin yerlerini, kuvvetlerini ve zamanını tespit etme durumuna gelebiliriz. Havadaki nemi, rüzgâr yönünü, ısıyı ayrıca karbonmonoksit, karbondioksit gibi gazları, iyonu, elektromanyetik dalgaları ölçen sensörlerimizle atmosferdeki hareketleri inceleyeceÄŸiz. Uydu verileri DEÃœ Bilgisayar Bölümü
de toplanıp değerlendirilecek ve GeoCosmo
un NASAdaki ofisine gönderilecek. En az 5-6 ay, deprem öncesinde ne gibi değişiklikler oluyor, ne gibi veriler elde ediyoruz bunları araştıracağız diye konuştu. DOHAD Başkanı Fuat Agalday da araştırmalara göre, deprem olmadan 15-30 gün önce ölçülebilir parametlerde değişimlerin gerçekleştiğini ifade etti. Agalday, istasyonda deprem olmadan önceki birçok parametreyi takip etmeye başladıklarını anlattı.
