Habertürk en Ümran Avcı ve Öznur Karslıya konuşan Prof. Dr. Celal Şengör Yarın 17 Ağustos depreminin 18. yıldönümü. Beklenen İstanbul depreminin eli kulağında. Uzmanlara göre büyük deprem kapıya dayandı. Kesin tarih verilemese de 2030 yılına kadar ortalama 7.2 büyüklüğünde bir deprem tehdidi altındayız dedi.

Depremin maksimum büyüklüğünü 7.6 olarak tahmin ettiklerini söyleyen Prof. Dr. Celal Şengöre göre Türkiye in durumu deprem açısından bakıldığında tam bir felaket ve bu felaket geldiğinde Türkiye bağımsızlığını kaybedecek…

‘ŞİDDETİ 10U BULUYOR

Bu depremin şiddetine baktığımızda sahillerde Yeşilköyde, Tuzlada depremin şiddeti 10u buluyor, diğer sahil bölgelerinde 8i buluyor. Bu, binaların yarısı gidecek demektir. Depremin şiddeti 10u bulduğu zaman ayakta neredeyse bina kalmıyor. İstanbulun üzerinde kurulduğu jeolojinin özelliklerinden, yapı envanterinin kötülüğünden ve hâlâ yüklenen nüfus nedeniyle bir felaket ve çılgınlık. İstanbulu 7.6lık bir deprem vurduğu zaman başa çıkmanız mümkün değil. Türkiye batıya doğru senede 2.5-3 santimetre kayıyor. Aynı zamanda Türkiye in batısı bir elin parmakları gibi genişliyor. Bölgedeki depremler bu açılmanın yarattığı depremlerdir. 1999daki İzmit ve Düzce depremine kadar ‘Depremler birbirlerini tetiklemez deniyordu. Bu depremlerden sonra patır patır depremler olmaya başladı. Yunanistanda, Ege Denizi in içinde, Batı Anadoluda. Uzun süre depremin nakledilebileceğine inanılmadı…

KIRILACAK FAYIN BOYU BELLİ

İstanbulda depremin büyüklüğünün maksimum 7.6 olacağını biliyoruz. Bunu nereden biliyoruz? Kırılacak fayın boyu belli. Ne kadar bir alanı etkileyeceği, kırılacak kabuk parçasının derinliği belli. Buradaki taşın özgül ağırlığı 2.7-2.8 arasında değişiyor. Hacim hesabı yapıldığında bu kadar ağır bir kütleyi birkaç saniye içerisinde 6 metre kaydırmak için ne kadar enerjiye ihtiyaç var?
Türkiye in durumunda her deprem başka depremi tetikleyebilir. 1999 depremi İstanbulu depreme hazırladı. İstanbul eli kulağında. Zeminin karakterinden ötürü depremin şiddeti çeşitlilik gösteriyor. Şu anda asıl tehlike Edremit civarı. Ayvacık, Behramkale ve sahil kısmında 7 büyüklüğünde deprem olabilir. Bin senedir o bölgede deprem olmamış, orada biriken yamulmayı düşünebiliyor musunuz? Bu kadar hızlı gerilen Egedeki faylar ölmez.

GİRİTİN ETKİSİ KORKUNÇ OLUR

Girit, 9 büyüklüğünde deprem üretirse Anadoluya etkisi korkunç olur, burada rahat konuşamayız. Santorini Adası ı yerle bir eden volkanik patlama olursa facia olur. Neden facia? Ortalığa tüf saçıyor. Tüfün içinde silisyum yani çimento var. Yutulduğunda ciğerlere gidiyor, ciğerlerde su olduğu için ciğerlerde beton oluyor. Boğularak ölünüyor.

TÜRKİYE BAĞIMSIZLIĞINI KAYBEDER

Türkiye depreme hazır değil. Özellikle İstanbulu vuracak bir deprem için. İstanbulda bir sel olduğunda, kar yağdığında hiçbir yere gidemezsiniz. Deprem olduğu zaman İstanbulu nasıl besleyeceksiniz? Yaralılara nasıl hizmet götüreceksiniz, insanlar nereye sığınacak? Hareketli iskelelerimiz hazır mı? Denizden besleyebilir miyiz İstanbulu? Yapacak fazla bir şey yok, felaketi bekliyoruz. Bu felaket geldiğinde Türkiye bağımsızlığını kaybedecek. Muhtaç olacak. Yardım için Avrupaya el açacaksınız! İstanbulun yıkıldığını düşünebiliyor musunuz? Hangi gelirle ayağa kalkacak? Hangi uzmanlıkla kaybolmuş, zarar görmüş, kültürel varlıklar tamir edilecek? Marmarada yapılanlar şöyle başladı. Önce deprem güzergâhını dolaştık. Deprem fayı Marmara ın altına giriyordu. 

EN SON ADAM GİBİ ÇALIŞMALARI RUSLAR YAPTI

En son adam gibi çalışmaları Abdülhamid zamanında Ruslar yapmıştı. Bir proje yapmaya karar verdik. 2000 yılında bir subay gemisi gelmişti. Avrupadan da büyük paralar alınmıştı. 90lı yıllardan beri Naci Görür ‘Türkiyede denizleri çalışmalıyız, Türkiyede bir sürü gemi var, araştırma yapılmıyor diyordu. (Jeofizik Mühendisi Prof. Dr.) Naci Görürü projenin koordinatörü yaptık. Bir sürü gemi geldi. Şu anda Marmara dünyanın en iyi bilinen iç denizi oldu. Ama buna Türkiye in katkısı sıfıra yakın oldu. Araştırmayı yapan uzmanların yüzde 90ı İTÜdendi. Sismografların yerleştirilmesi için Naci Görür İBBden 388 bin TL istedi. Son güne kadar beklediler ve ‘Hayır dediler. Bu şartlar altında Türkiye in depreme hazır olması mümkün olamaz. Buna rağmen İTÜ, MTA ve Kandilli Rasathanesi elinden geleni yapıyor. ‘Türkiye faal fayları haritası hazırlandı ama bunu hazırlayan kişi uygulanan kötü politikalar yüzünden MTAdan ayrıldı.

SİLİVRİDE DEPREM KESTİRİM İSTASYONU

Depremlerin önceden tahmin edilmesi için yürütülen çalışmalar kapsamında geçen ay İstanbul Silivride bir merkez faaliyete geçti. ABD merkezli araştırma derneği GeoCosmo ile Doğa Hareketleri Araştırma Derneği (DOHAD) işbirliğiyle kurulan Deprem Kestirim İstasyonu, dünyada bir ilk olma özelliğini taşıyor. İstasyonda, deprem öncesindeki meteorolojik ve jeolojik değişiklikler bir arada incelenecek. GeoCosmo Baş- kan Yardımcısı Ronald Karel, Tezimiz kanıtlandığı takdirde 3-5-7 gün önceden depdemlerin yerlerini, kuvvetlerini ve zamanını tespit etme durumuna gelebiliriz. Havadaki nemi, rüzgâr yönünü, ısıyı ayrıca karbonmonoksit, karbondioksit gibi gazları, iyonu, elektromanyetik dalgaları ölçen sensörlerimizle atmosferdeki hareketleri inceleyeceğiz. Uydu verileri DEÜ Bilgisayar Bölümü de toplanıp değerlendirilecek ve GeoCosmo un NASAdaki ofisine gönderilecek. En az 5-6 ay, deprem öncesinde ne gibi değişiklikler oluyor, ne gibi veriler elde ediyoruz bunları araştıracağız diye konuştu. DOHAD Başkanı Fuat Agalday da araştırmalara göre, deprem olmadan 15-30 gün önce ölçülebilir parametlerde değişimlerin gerçekleştiğini ifade etti. Agalday, istasyonda deprem olmadan önceki birçok parametreyi takip etmeye başladıklarını anlattı.