Yaşlıların sağlık durumu, bu konuda eğitim alan süpermarket kasiyerleri tarafından kontrol edilecek. İlk kez Laheydeki iki mahallede uygulanacak projenin fikir sahibi Türkiye kökenli Elif Özkan.
Büyük bölümü yalnız yaşayan Hollandalı yaşlıların en sık uğradıkları yerlerin başında süpermarketler geliyor. Buralarda ücretsiz kahve - çay ikramından yararlanan yaşlılar, hem günlük alışverişini yapıyor hem sohbet etme olanağı buluyor.
Hollandalı yaşlıların en fazla şikayet ettiği konuların başında yalnızlık ve konuşacak birilerinin olmaması geliyor. Bu nedenle çoğunlukla, günlük sıkıntılarını, sağlık sorunlarını süpermarket kasiyerleri ile paylaşıyor.
Laheyde Loosduinen semtindeki Albert Heijn süpermarket zinciri şubesinde çalışan Elif Özkan da, yaşlıların sıkça dertleştiği bir isim. Çalıştığı süpermarketin çevresinde yaşlıların barındığı çok sayıda site bulunuyor. Aynı zamanda yaşlı bakım sektöründe de çalışan Elif Özkana sürekli müşterilerden birinin durumu ilham kaynağı olmuş.
Kasiyerlere eğitim
Süpermarketin üst katında oturan yaşlı erkek müşteri, bir süre sonra gelmez olmuş. Araştırdıklarında sağlık durumunun bozulduğunu ve evden çıkamadığını öğrenmişler. Bunun üzerine yaşlılarla ilgilenen doktorla görüşen Elif Özkan, onlar için neler yapılabileceğini konuşmuş. Bu görüşmede, süpermarket kasiyerlerinin yaşlı sağlığı konusunda eğitilmesi gündeme gelmiş. Laheydeki iki yaşlı bakım merkezi bu fikri oldukça olumlu bulmuş.
Hollandanın ilk süpermarket zinciri olan Albert Heijn da bu projeye destek olmuş. İlk aşamada Loosduinen ve Escamp semtlerindeki iki süpermarketteki kasiyerler eğitiliyor. Bakım evi uzmanları, kasiyerlere, yaşlıların durumuna ilişkin belli sinyalleri kolayca alabilecekleri yöntemleri öğretiyor.
Süpermarketlerde, yaşlı bakımı konusunda birer uzman da görevlendirilecek.
Kasiyer, sohbet ettiği yaşlıda unutkanlık belirtisi görmesi, ya da hastalık şikayetleri duyması üzerine onu görevliye yönlendirecek. Bu görevliler, yalnızlıktan şikayet eden yaşlılarla da konuşacak.
Mahalle bakkalı ruhu canlanacak
Eğitim programına katılan Elif Özkan, İnsanları doktora yönlendirmek kasada olacak iş değil. Biz sadece müşterilerimize kendi hikayelerini anlatma olanağı veriyoruz diyor. Hollanda Televizyonuna konuşan Özkan, yaşlıların hiçbir şeye zorlanmayacağını, yalnızca kendi anlatımları ve istemeleri doğrultusunda ilgili uzmana gönderileceğini vurguluyor.
Albert Heijn yetkilisi Els van Dijka göre bu proje ile sosyal dayanışmanın yanı sıra eski mahalle bakkalı ruhu da canlandırılmış olacak.
Projeye katılan yaşlı bakım merkezlerine göre ise, kasiyerlerin rolü çok önemli. Yaşlıların şikayetini ilk ağızdan dinleyip, onları ilgili uzmanlara yönlendirmek bir çok sorunun çözümünü kolaylaştıracak.
Hollanda hükümeti, yaşlıların özel bakımevleri yerine kendi evinde bakılmasından yana.
Bakım merkezi, bu projenin hükümetin yaşlılarla ilgili planı ile de örtüştüğünü savunuyor. Sağlık sorunlarına kısa sürede müdahale nedeniyle yaşlıların uzun süre kendi evlerinde kalabileceğini düşünüyor.
Yaş ortalaması 80in üzerinde olan Hollandada yaşlılar genellikle yalnız yaşadıkları yaşlılar için yapılmış özel sitelerde kalıyorlar.
Asansörlü ve elektronik sistemlerle uzaktan kontrol edilebilen bu siteler yaşlıların hayatını kolaylaştıracak biçimde yapılıyor. Kendisine bakamayacak durumda olan yaşlılar ise, özel bakım merkezlerinde barındırılıyor.
Hollanda hükümeti, artan giderler nedeniyle bu durumdaki yaşlıların kendi yakınları tarafından bakılmasını teşvik ediyor. Hollandada 100 yaşın üzerindeki insan sayısı da artıyor. Yaşam süresinin uzaması nedeniyle emeklilik yaşı aşamalı olarak 70e yükseltiliyor.
Yusuf Özkan / BBC Türkçe
