ABDnin Ortadoğuda bir Kürt devleti kurulması planına bakışı nedir? ABD PKKyı terör örgütü görürken, onun Suriye kolu PYDyle neden işbirliği içinde? Suriyedeki PYD dışındaki muhaliflere bakışı nedir? PYDye destek verirken, diğer muhaliflerle işbirliği var mı? ABD Büyükelçisi John Bass, STARın sorularını yanıtladı.

Gün geçmiyor ki Türkiye sınırındaki Suriye şehirlerinin PKKnın bu ülkedeki kolu olan PYDnin kontrolüne geçtiği haberi gelmesin.

Suriyede terör örgütü DEAŞ veya IŞİD (Irak-Şam İslam Devleti) ile mücadele adı altında yürütülen operasyonlar sonrasında, DEAŞtan temizlenen bölgelerin PYDnin kontrolü altına geçtiği görülüyor.

PYD ise ele geçirdiği Suriye şehirlerindeki Kürt nüfusu koruma altına alırken Arap ve Türkmenleri göçe zorlayarak Suriyenin kuzeyinde bir Kürt yönetiminin temellerini oluşturmaya çalışıyor.

Son olarak DEAŞtan temizlenen Tel Abyad, PYDnin eline geçince şehirde yaşayan binlerce Arap ve Türkmen Türkiyeye sığınmak zorunda kaldı.

STARın ‘manşetten gündeme getirdiği bu durum üzerine gazetemize konuk olarak açıklama yapan ABDnin Türkiye Büyükelçisi John Bass sorularımızı yanıtladı.

NİYET, TASARI, POLİTİKAMIZ YOK

-Tel Abyaddaki gelişmelerle başlamak istiyoruz. Lafı dolandırmadan soralım: ABD, sınırımızda bir Kürt devleti kurma sürecine liderlik mi ediyor?

Hayır. Öncelikle şunu söylemek istiyorum ki bugün bir araya gelebilmemiz beni çok mutlu etti. Bunun nedenlerinden biri de geçtiğimiz hafta Türk basınında ortaya çıkan ve ABDnin, Türkiyenin sınırları da dahil olmak üzere bölgenin demografisini ve sınırlarını değiştirmeye yönelik bir komplo ya da büyük plan hazırladığı yönündeki anlayıştan son derece rahatsız olmam. Bunun gerçekle uzaktan yakından alakası yoktur. Bizim böyle bir niyetimiz, tasarımız, politikamız yok. ABD bu bölgede sınırların değiştirilmesine karşıdır, aynı Avrupa ve Avrasyada sınırların güç kullanarak değiştirilmesine karşı olduğu gibi.

Değinmek istediğim ikinci nokta: ABD, Türkiye, Suriye ve Irakın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü güçlü şekilde desteklemektedir. Şu anda Suriye ve Irakın birliğine ve toprak bütünlüğüne en büyük tehdidin DEAŞ olduğuna inanıyoruz. DEAŞa baskı uygulayarak faaliyet yeteneğini düşürme ve çatışmalarda verdiği kayıpları telafi etme kapasitesini azaltmaya yoğunlaştırmamızın nedeni de bu. Bu nedenle DEAŞın Rakkadan Tel Abyada ve Türkiye sınırına erişimini kesmenin son derece önemli olduğunu düşündük. Çünkü Terörizm Raporunda da göreceğiniz üzere, Türkiye hükümeti ve ortaklarının çabalarına rağmen DEAŞ son 6 ila 8 aydır Türkiye sınırına yakınlığı ve buradaki varlığından yararlanarak verdiği kayıpların bir kısmını telafi etmeyi başardı. Bu nedenle biz de DEAŞın sınıra erişimini engelleyecek yollar bulmaya odaklandık.

ARAPLARI DA DESTEKLİYORUZ

-Suriyedeki PYD, PKKnın kollarından biri. ABD, PKKyı terör örgütü olarak görmesine rağmen, PYDyi terör örgütleri listesine eklemiyor. Peki, bu noktada DEAŞa karşı PYD ile neden işbirliği yapıyorsunuz?

Suriyede DEAŞa karşı mücadele veren çeşitli gruplara hava saldırıları ile destek oluyoruz. Bunlar arasında Özgür Suriye Ordusuna bağlı Suriyeli Arap gruplar ve PYD de dahil olmak üzere bazı Suriyeli Kürt gruplar da var.

-Azezde Suriyeli muhalifler IŞİDle savaşıyor ama onları desteklemiyorsunuz?

Suriyenin kuzeybatısında mı? Mara hattı üzerinde, Azez ve Maranın içinde ve çevresinde, bu alanlarda iki hafta içerisinde hava saldırıları gerçekleştirdik, ılımlı Suriyelilere destek amacıyla.

DEMOGRAFİ DEĞİŞMEYECEK

 -Ancak Suriyeli muhalifler ve IŞİD arasında çatışmalar meydana geldi; PYD orada değildi, siz de hava saldırısı ile destek vermediniz.

Son iki hafta içerisinde o bölgelerde DEAŞa karşı savaşan ılımlı Suriyeli muhaliflerin, Suriyeli Arap grupların çabalarını desteklemek için Suriyenin kuzeybatısındaki DEAŞ hedeflerine yönelik olarak pek çok kez hava saldırısı düzenledik. Suriyenin kuzeyindeki durumla ilgili bir şey daha söylemek istiyorum: Şu anda sürdürülen çatışmanın bölgenin demografisini kalıcı bir şekilde değiştirmek amacıyla kullanılmasına karşı çıkıyoruz. Suriyenin merkezinin kuzeyinde ya da diğer bölgelerde demografinin değiştiğini görmek istemiyoruz. Ayrıca Tel Abyadda ya da civarında yaşayıp, çatışmalardan kaçmak için evlerini terk edenlerin güvenli olduğunu hissettikleri anda evlerine dönme fırsatına sahip olmalarının önemli olduğunu düşünüyoruz.

-PYD, Tel Abyaddaki çatışmalar sırasında insanları Türkiye sınırına doğru göç etmeye zorladı ve ardından geri dönmelerine engel oldu. Sonra da Kuzey Iraklı Kürtleri Tel Abyada yerleştirdi. Bu sizce bir demografi operasyonu değil mi?

Ben durumu bu şekilde betimlemezdim. Bizim amacımız kesinlikle bu değil ve söylediğim gibi, demografiyi kalıcı olarak değiştirmek için mevcut çatışmadan faydalanmayı amaçlayan her çabayı reddediyoruz. İster Suriyeli Kürt olsun, ister Suriyeli Arap ya da Türkmen olsun, evini terk etmek zorunda kalan kişilerin kendilerini güvende hissettiklerinde evlerine dönebilmelerini mümkün kılacak bir sonucu sahada elde etmek istiyoruz. Yeterince güvende olduklarını hissettikleri zaman, geri dönebilmelerinin gerekliliği yönündeki beklentimizi de açık bir biçimde ortaya koyuyoruz. O nedenle, sizin de bahsettiğiniz sınırın Suriye tarafının kapatılmasına dair haberleri ciddiye alıyor, inceliyor ve güvenlik açısından iyi bir nedeni olmadıkça bu tür durumların önüne geçilmesini istiyoruz.

Türkiyenin endişesini anlıyoruz

Peki ya PYD? Türkiye PYDyi bir terör örgütü olarak görüyor ama siz çatışma alanında PYD ile işbirliği yapıyorsunuz.

PYD ile işbirliğimiz Türkiye odaklı ya da Türkiyenin istikrarını bozmaya yönelik ya da Suriyede Türkiye sınırı üzerinde özerk bir Kürt bölgesi kurmaya yönelik değil. PYD ile yaptığımız sınırlı işbirliği, Türkiye sınırı etrafındaki bölgelerde DEAŞa karşı gerçekleştirilen hava saldırılarını kapsıyor. Türkiyenin PYD hakkındaki endişelerini anlıyoruz. Geçen yıl, DEAŞın Türkiyenin Suriye sınırında büyük mesafeleri kontrol ettiğini gördük. Nüfuz alanının genişlediğini ve gerçekten istikrarı bozucu bir düşman ve terör örgütü olarak faaliyetlerine devam ettiğini, Türk hükümetinin yoğun çabalarına rağmen, DEAŞın Türkiye üzerinden kaçakçılık yoluyla kaynak sağlamayı sürdürdüğünü gördük. Türk devleti ve ordusu, DEAŞ mensuplarının Suriyeden ayrılıp Türkiye üzerinden farklı yerlere ulaşmasını engellemek için son derece yoğun çalışmalar yürütmek durumunda kaldı. DEAŞın ideolojisini yaymasını ve pek çok ülkede ve Türkiyede hücreler oluşturmasını önlemek Türkiye de dahil olmak üzere hepimizin menfaatinedir. DEAŞin burada kök saldığını görmenin uzun vadede Türkiyenin çıkarlarıyla uyumlu olduğunu düşünmüyorum.

IRAKTA FEDERATiF, SURiYEDE ÜNiTER

Somut ifadelerle açıklamak gerekirse, ülkenizin bağımsız bir Kürt devletine dair politikası nedir?

Türkiye, Irak ve Suriyenin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekliyoruz.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi sözcüsü Safin Dizayi ve lideri Barzani, ‘bağımsız bir Kürt devleti hayali kurduklarını ve bunun bir zaman meselesi olduğunu belirtiyor.  Salih Müslimin de PKKya bağlı ve son derece aktif olduklarını da biliyoruz. Siz de bölgede onlarla işbirliği yapıyorsunuz.

Kürt devleti yok

Onlarla Suriyede bağımsız bir Kürt devleti ya da özerk bir bölge oluşturmak amacıyla işbirliğinde bulunmuyoruz. Tüm Suriyelilerin temsil edildiği bir hükümete sahip olan, birleşik bir Suriyeyi destekliyoruz. Ayrıca çeşitli etnik grupların yönetime katılması için uygun fırsatların nasıl dengeleneceğine karar vermek ve bu grupların menfaatlerinin anlaşılmasını sağlamak Suriye halkı açısından önemli olacak. Suriyede PYD ile bağımsız bir Kürt devleti kurulması amacı ile ya da bu yönde bir politika hedefiyle işbirliği yapmıyoruz.

Kuzey Irakta bir bağımsız Kürt devleti ilan edilerse, bunun önüne geçmek için bir adım atacak mısınız?

Ne olabileceğine dair varsayımlara şu anda girmenin yapıcı olacağını düşünmüyorum. ABD Başkanı, Başkan Yardımcısı Biden, özel temsilcimiz John Allen ve temsilci yardımcımız Brett McGurk tarafından verilen beyanlara dikkatle bakmanızı söyleyebilirim. Hepsi de ‘Irakın farklı topluluklara kendilerini yönetme ve ihtiyaçlarını karşılama fırsatı sağlayan, yüksek seviyede bir federal yapı sergileyen ancak merkezi hükümetle bağlarını koruyan, birlik içerisinde bir devlet olarak kendi kendini idame ettirebilmesine destek verilmesinin öneminden bahsetmişlerdir.

Barzani ve Kürdistan Bölgesel Yönetiminden diğer yetkililerin vermiş olduğu somut beyanlar var. Bu varsayımlara dayanan bir soru değil. İhtimallerden de bahsediyoruz. Eğer bunu yaparlarsa, önleyecek misiniz?

“Eğer” içeriyorsa, bu soru varsayımsaldır.

Diplomatlar olarak sizler de sürekli “eğer” içeren sorularla uğraşıyorsunuz.

Anlatmak istediğim şey şu; beyanlarımızı dikkatle incelerseniz, farklı toplulukların kendi yerel meselelerini belli ölçüde çözmelerine imkan sağlayan federal bir yapıya sahip Irakı, mevcut coğrafyası ve sınırlarıyla desteklediğimizi göreceksiniz. Dolayısıyla, Irakta gelecekte meydana gelebilecek herhangi bir gelişmeye bu açıdan yaklaşacağız.

PKK TERÖRİST LİSTESİNDE, UZANTISI PYD NEDEN  YOK?

Kaynaklarımızın verdiği bilgiye göre; geçen yıl Haziran ve Temmuzda Türk yetkilileri, ABD makamlarına  PKK ve PYD arasındaki ilişkiye dair  bilgi verdi. ABD bunları dikkate almamış gibi görünüyor.  

Örgütleri ‘yabancı terör örgütü olarak tanımlamada kullanılan ölçütleri değerlendirirken farklı bilgi kaynaklarını dikkatle inceliyoruz. Bu noktada -sizin de bildiğiniz gibi- PYDyi yabancı terör örgütü olarak adlandırmış değiliz. Ancak Türkiyenin böyle düşünmesini, PYD ile PKK arasında güçlü bağlar görmesini önemle dikkate almaktayız.

 Türkiyeden gelen bilgilere güvenmiyor musunuz?

Bunun güven meselesi olduğunu düşünmüyorum. İlk olarak bu bölgeyi anlama meselesi, ikincisi farklı gruplar arasındaki bağlantıları anlamaya çalışma ve üçüncü olarak da elde edilen bilgileri ABD hukukunun gerektirdiği koşulların yapısıyla yan yana koyma meselesi. Fakat burada önemli olan -daha önce de belirtmiş olduğum gibi- terör örgütlerinin ortak güvenliğimize yönelik çeşitli tehditleriyle mücadelede Türk hükümetiyle yakın çalışmaya devam ediyor olmamızdır. Ayrıca Türkiye halkı ve hükümetinin sonuçlandıracağı bir konu olan çözüm sürecine güçlü şekilde destek vermeyi de sürdürüyoruz.

YARIN:

ABDnin yeni bir Ortadoğu haritası var mı? ABD, Türkiye-ABD ilişkileri ne durumda? DEAŞa karşı Türkiye-ABD arasında nasıl bir işbirliği var? ABD, Suriye sınırında yeni bir çekiç güç mü istiyor? Suriyede yeni bir enerji hattı gündemde mi?