ÇEVİRİ VE DERLEME: Özgür Yusuf CEVAHİR / POSTA.COM.TR
Ailesiyle birlikte botla Yunanistana geçmek isterken babasının ellerinden kayıp giden ve cansız bedeni Bodrum sahiline vuran Kobanili minik Aylanın fotoğrafı tüm dünyanın yüreğini yaktı. Aylan ve onun gibi yüzlerce, belki de binlerce çocuğun, binlerce yetişkinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan bu ölüm yolculukları insanlığın vicdanını sızlatıyor ama yine de bu kanayan yara durdurulamıyor.
Peki evlerini terk edip, umutlar yeşertebilecekleri hayatlar kurabilmek için her türlü tehlikeyi göze alarak yollara düşen bu insanlar mülteci mi göçmen mi?
Son dönemde sıkça karıştırılan ve çoğu zaman birbirlerinin yerine kullanılan bu iki sözcük, aslında farklı iki grubu tanımlıyor.
TANIMLAR KARIŞTIRILIYOR
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin (BMMYK) İngilizce sitesinde (www.unhcr.org), Adrian Edwards imzasıyla yayımlanan Mülteci mi göçmen mi? Hangisi doğru? başlıklı yazıda, medya ve kamuoyundaki bu kavram kargaşasına değinilerek, ikisinin farklı şeyler olduğu, bu iki tanımın karıştırılmasının, mülteciler için de, göçmenler için de sorun yaratacağı vurgulanıyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü ve BM Göçmenler Yüksek Komisyonu Başkanı Adrian Edwardsın yazısında özetle şu tanımlar yapılıyor:
MÜLTECİ: SAVAŞ VE ZULÜMDEN KAÇMAKTADIR
Mülteciler, silahlı çatışmalardan ya da zulümden kaçan insanlardır. 2014 sonu rakamları itibarıyle dünya çapında 19,5 milyon mülteci var. Bu insanların içinde bulundukları şartlar o kadar tehlikeli ve dayanılmaz oluyor ki, ülke sınırlarını aşıp komşu ülkelere sığınıyorlar. Böylece uluslararası düzeyde mülteci olarak tanınıyorlar ve gerek BMMYK, gerekse diğer örgütlerden yardım alabiliyorlar.
Eve dönmeleri gerçekten çok tehlikeli olabileceği ve başka yerlerde barınmak zorunda oldukları için bu kişilere mülteci tanımı çok net bir şekilde yapılıyor. Sığınma başvurularının reddedilmesi halinde ölümle sonuçlanan durumlar yaşanabiliyor. Dolayısıyla mülteci olarak tanımlanmış kişiler uluslararası hukuk koruması altına giriyorlar.
THE TIMES: TÜRKİYE SURİYELİLERE MÜLTECİ STATÜSÜ VERMİYOR
(Edwardsın makalesi dışında, İngiliz The Times gazetesinde bugün yayımlanan bir haberden alıntıdır: Suriyeden gelenlere Türkiyede resmen mülteci statüsü verilmiyor, misafir statüsünde ağırlanıyorlar. Türkiye, BMnin Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Cenevre Sözleşmesini imzalamıştı. Ancak sözleşmeye eklettiği özel bir hükümle sadece Avrupadan mülteci kabul ediyor... BM nezdinde resmen mülteci statüsüne kaydolma süreci Ankaradan yürütülüyor. Ancak bürokratik tıkanıklık nedeniyle başvurularda uzun gecikmeler oluyor, süreç bazen yıllar alıyor. Türk hükümeti mülteci statüsünde kaydolmayanlara çıkış vizesi vermiyor... Çok sayıda Suriyeli yasadışı yollardan Avrupaya seyahat etmeyi tercih ediyor)
GÖÇMEN: ÜLKELERİNDE ÖLÜM TEHLİKESİ VE ZULÜM OLMAKSIZIN GİDENLER
Edwardsın makalesine göre göçmenler, doğrudan bir ölüm tehdidi ya da zulüm olmaksızın evlerini terk edip, iş bulma, aile birleşimi ya da eğitim gibi yollarla yaşamlarını daha iyi hale getirmeyi amaçlayan kişiler olarak tanımlanıyor. Güvenli bir şekilde evlerine dönmeleri mümkün olmayan mültecilerin aksine, göçmenlerin önünde böyle bir engel bulunmuyor. Ülkelerine dönmeleri halinde, kendi hükümetlerinin koruması altına tekrar girebiliyorlar.
Bütün ülkeler için, bu ayrımı yapmak büyük önem arzediyor. Ülkeler, göçmenlerle kendi göçmen kanun ve prosedürleri doğrultusunda ilgilenirken; mültecilerin korunması sığınma başvuruları konusunda ise ulusal yasalar kadar uluslararası hukuk da devreye giriyor.
YUNANİSTANA BOTLARLA GİTMEYE ÇALIŞANLAR MÜLTECİ Mİ?
Peki Yunanistan, İtalya ya da diğer ülkelere botlarla ulaşmaya çalışan insanlar göçmen mi mülteci mi?
Bu soruya Edwards şöyle yanıt veriyor: Aslında her ikisi de var. Bu yıl İtalya ve Yunanistana giriş yapanların çoğu, ülkelerinde savaş olanlar ya da uluslararası korumaya muhtaç olanlardan oluşuyor. Bununla birlikte, bu kişilerin daha küçük bir bölümü, bu kapsam dışındaki topraklardan geliyor; dolayısıyla onlar için göçmen tanımını kullanmak daha doğru olacaktır.
BMMYKDA MÜLTECİLER VE GÖÇMENLER DİYORUZ
Bu nedenlerle biz BMMYK olarak, deniz ya da diğer yollarla göç eden insanların her iki gruba da dahil olabileceğini varsayarak, bu kişilerden söz ederken mülteciler ve göçmenler diyoruz.
RAKAMLAR KORKUNÇ
BMMYKnın Türkçe internet sitesinde (www.unhcr.org.tr) sitesindeki son rakamlara göre, Suriyedeki çatışmadan komşu ülkelere kaçan mültecilerin sayısı 4 milyonu geçti; bu durum krizin neredeyse çeyrek yüzyıldır UNHCRnin yetki alanındaki, tek başına dünyadaki en büyük mülteci krizi olduğunu teyit ediyor.
Türkiyeye yeni gelen mülteciler ve Türk yetkililerin halihazırda ülkede bulunan mültecilere ilişkin sağladığı güncellenen veri, komşu ülkelerdeki toplam Suriyeli mülteci sayısını, 4 milyon 13 binden fazlaya çıkardı. Ayrıca buna ek olarak, en az 7.6 milyon kişi Suriye içinde yerlerinden edilmiş durumda; bu insanların çoğu zor koşullarda ve ulaşması zor yerlerde yaşıyor.
TÜRKİYEDE 1 MİLYON 805 BİN SURİYELİ VAR
4 milyon sayısı, Türkiyedeki 1 milyon 805 bin 255, Iraktaki 249 bin 726, Ürdündeki 629 bin 128, Mısırdaki 132 bin 375; Lübnandaki 1 milyon 172 bin 753 ve Kuzey Afrikada diğer yerlerdeki 24 bin 55 Suriyeli mülteciyi kapsıyor. Bu sayıya, Avrupadaki 270 bindin fazla sığınma başvuru sahibi Suriyeli ve bölgeden üçüncü ülkelere yerleştirilmiş olan binlerce Suriyeli dahil değil.
DÜNYA GENELİNDE ZORLA EVLERİNDEN EDİLMİŞ 60 MİLYON KİŞİ VAR
Edwardsın yazısında ise dünya genelinde zorla evlerinden edilmiş 60 milyon kişi bulunduğu ifade ediliyor.
